REPERTÜKÜL - TÜRKÜPEDİA Repertuar Türküleri Külliyatı

Türkiye Cumhuriyeti'nin Temeli Kültürdür...

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK

Yurttan Seslerin Fedakar İşçileri,
Bugün Öyle Bir Kale Yapmakla
Meşguldürler ki; Tamamlanınca
Değme Toplar Onu Yıkamaz ...
Muzaffer SARISÖZEN

En Son Eklenenler

Site Hakkında Açıklama

Makamsal Diziler

Konu ve Tür Ayrımı

Teşekkürü Hak Edenler

Kaynakça

Site Hakkında Açıklama

Oluşumu yüzyıllar süren ve kültürümüzün önemli bir bölümünü oluşturan türkülerimizin, hepsi değilse bile binlercesi, başta Muzaffer Sarısözen olmak üzere yüzlerce gönüllü tarafından çok büyük fedakarlıklarla derlenip, notaya alınarak, TRT Kurumu bünyesinde yayınlanması amacıyla bir araya getirilmiştir. Birçok kimse tarafından çok eleştirilen tarafları olsa da yadsınamayacak ve küçümsenemeyecek kadar önemli bir birikim yaratılması başarılmıştır.

TRT Kurumu (1964 öncesi Devlet Radyoları), kurumsal olarak derleme çalışmaları yapan Kültür Bakanlığı MİFAD Başkanlığı, Ankara Devlet Konservatuvarı, Darülelhan gibi kurumlar ile gönüllü bireyler tarafından derlenen türkülerden ve ayrıca plak, kaset gibi sesli kayıtlardan kendi yayın kriterlerine uygun olanları denetimden geçirerek bir "YAYIN REPERTUARI" oluşturmuş olup, bu repertuardaki türkülere numara da vererek daha sistematik bir hale getiririp, bunları biriktirip muhafaza etmiştir. Oluşturduğu bu yayın repertuarını kendi sanatçıları aracılığı ile icra ederek halka ulaştırma görevini üstlenmiş, bu sayede halk müziğinin korunması, gelecek nesillere aktarılması ve geniş kitlelere ulaştırılması açısından büyük bir görevi yerine getirmiştir. Gönüllü derlemeciler, kendi derledikleri tükülerin radyo sanatçıları tarafından okunduğunu ve radyoda yayınlandığını, bu sırada "derleyen" başlığıyla kendi isimlerinin de anons edildiğini duymaya başlayınca, daha büyük bir şevkle ve hiçbir karşılık beklemeksizin türkülerini getirip radyonun yayın repertuarına katmaya gayret etmişler ve bu sayede de repertuardaki türküler hızla zenginleşmiş ve de sayıca çoğalmıştır.

TRT Kurumu kendi yayın repertuarındaki bu türkülerin notalarını 2004 yılında dijital ortama aktarıp, herkesin ulaşabileceği bir hale getirerek de çok büyük bir hizmette bulunmuştur.

TRT Kurumu bünyesinde biriktirilen Türk Halk Müziği Yayın Repertuar'ı baz alınarak hazırlanan "Repertuar Türküleri Külliyatı" (REPERTÜKÜL) ismini verdiğimiz bu çalışma ise zaten mevcut olan bu değerlerin daha derli - toplu kullanımı ve daha kolay ulaşımı amaçlanarak hazırlanmıştır. Bu çalışmada hem profesyonel müzisyenlerin, hem türkülerimizi öğrenmek isteyenlerin ve hem de türküler üzerine araştırma yapanların işine yarayacak bir takım sınıflandırmalar yapılmaya çalışılmıştır. Sonraki yıllarda radyo yayın repertuarına henüz kaydedilmemiş türküler ile Bestelenmiş Türküler'i de kapsayacak şekilde genişletilmiş ve çalışma "REPERTÜKÜL - TÜRKÜPEDİA" ismini almıştır.

Muzaffer Sarısözen' in "Her Türkü Bir Kuraldır" sözünde de kastettiği gibi türküleri kesin doğru iddiası ile sınıflandırmak pek de mümkün değildir. Çünkü türkü yakan hiç kimse belli kuralları dikkate alarak yakmamış, içinden geldiği gibi hissettiğini çalıp - söylemiştir.

"Makam" denilince genel olarak; "Belli köklerin oluşturduğu dizi içinde başlangıç, güçlü, geçici durak ve durak seslerinin önemini belirterek, bir kurala dayalı olarak yapılan gezinmeyle oluşan ezgi kalıbı" şeklinde bir tanım ile karşılaşırız.

Türküleri, makamlarına göre sınıflama çalışmaları son yıllarda sıkça kafa yorulan bir konu olmuş, denenmiş ancak çoğunluğun üzerinde uzlaştığı bir sonuç elde edilememiştir. Aynı şekilde "Makamların" karşılığı olduğu söylenen "Ayaklar" baz alınarak sınıflandırma yapılmaya çalışılmış ancak yine tatminkar bir ortak fikir oluşmamıştır. "Kerem Ayağı" örneğini verecek olursak, çokca kerem ayağı çeşidi karşımıza çıkmaktadır. (Kerem, Yanık Kerem, Engin Kerem, Yahyalı Kerem, Kesik Kerem... vs.) Asıl sorun şudur ki; bu isimler kişiden kişiye ve / veya yöreden yöreye de farklılıklar göstermekte, aynı şeyi ifade etmemektedirler.

Bu çalışma hazırlanırken, bu konuda mesai harcamış bir çok akademisyen ile görüşülüp fikir alındığında ise maalesef ortak bir bakış açısı ve çözüm yolunun henüz akademik çevrelerde de oluşmadığı görülmüştür. Hatta yardım istenen bu kişilerin bazılarından, "riskli bir girişim olacağı ve çok eleştirileceği" gerekçesi öne sürülerek, vaz geçilmesi "nasihati" dahi alınmıştır.

Bütün bu zorluklara ve risklere karşın, bu çalışmada belli sınıflamalar yapmanın çok yararlı olacağı düşüncesi göz ardı edilmeyerek; "Makamsal Dizi" kavramı referans alınarak, türküler sınıflandırılmaya çalışılmıştır. ( Bkz. MAKAMSAL DİZİLER ...? ) Yanı sıra "Konusu - Türü", "Karar Sesi", "Bitiş Sesi", "Usulü", söz bölümleri dikkate alınarak "Ses Genişliği, "En Pes Sesi" ve "En Tiz Sesi" gibi alanlarda da sınıflandırılmaya çalışılmıştır.

Bu çalışma, Türküleri; "İsim", "Repertuar Numarası", "Yöresi", "Kaynak Kişi", "Derleyen" ve "Notaya Alan Kişi" ... vs. bilindik alanlarda arayabildiği gibi, yanı sıra "Makamsal Dizi", "Konusu-Türü", "Usulü", "Karar Sesi", "Bitiş Sesi", "Ses Aralığı", "En Pes Sesi", "En Tiz Sesi"... olmak üzere 8 ayrı katagoride veya bunların kombinasyonlarında da arama yapabilmektedir. Yanı sıra tüm türkülerin sözleri girilmiş olup, türkü sözleri içinde detaylı arama yapabilir. Bu sözlere ait bir de "Foklorik Terimler Sözlüğü" içerir. Tüm illere ve yörelere ait nazari bilgiler, yöresel kıyafetler ile birlikte, 100' e yakın çalgılarımıza ait de bilgiler ve ses kayıtları içerir.

Kaynak Kişilerden halen yaşayıp da ulaşabildiklerimizden biyografi yazılırken, ses kayıtları da alınmaya çalışılmış olup, yanı sıra Ankara Devlet Konservatuarı ses kayıtları da taranarak yayınlanacak şekilde hazırlanmaya çalışılmıştır.. Özellikle Uzun Havalar konusunda ses kayıtları kaybolmuş ve bilinmeyen uzun havalar, kaynak kişisi yaşıyorsa tekrar kaydedilmeye çalışılmıştır. Bu kayıtların tamamını yayınlamayı çok istemekle birlikte bunun için bir süre daha çaba sarf etmek, müzik alanında faaliyet gösteren "meslek örgütleri" ile ortak bir noktada buluşmak gerekmektedir. Bu konudaki çalışmalar ve araştırmalar sürmektedir.

Bu çalışmada yapılan sınıflandırmaların ve verilen nazari bilgilerin kesin doğru olduğu asla iddia edilmemektedir, edilemez de zaten.. Ancak hayli bir kullanım kolaylığı yaratacak olması göz önüne alınarak -elden geldiği kadarıyla- en az hata ile hazırlanmaya gayret edilmiştir. Yine de gözden kaçan hatalar ve / veya yanlış değerlendirmeler için peşin peşin özür diliyor, iletişim kurulup doğrusu söylendiği zaman da hiç gocunmadan düzeltilerek, uyarı için de teşekkür edileceğinden hiç kimsenin şüphesi olmamalıdır.

Bilgilerimizi paylaşırsak, bu çalışma da, "daha doğru" bilgiler içeren bir alan haline dönüşecektir.. Bilgi paylaşıldıkça çoğalır...

2004 yılında türkülerin sözleri yazılarak başlanan, 2005 - 2006 yılından itibaren türkülerin sınıflandırılmaları ile devam eden, 10 yıllık yoğun bir çalışma sonucunda 2016 yılında yayına verilen ve sonrasında da sürekli bilgi, belge, nota, ses kaydı ....vb. eklemeler yapılarak sürekli güncellenen REPERTÜKÜL (Repertuar Türküleri Külliyatı); Türkülerin bir "Arama Motoru" ve türkülere ait online bir kütüphane olarak değerlendirilebilir.

Repertükül isimli bu sitede, türkülerimize ait notalar, kaynak kişi ses kayıtları, türkülere ait derleme fişleri, varsa gerçek öyküleri, yörelere ait nazari bilgiler ve yöresel kıyafetler, repertuara türkü veren kişiler hakkında biyografiler, fotoğraflar, çalgılar, bunlara ait ses kayıtları ve görseller, makamsal dizi bilgileri ve görselleri, terimler sözlüğü, makaleler ... vb. bilgi ve belgelerin daha derli toplu bir şekilde biraraya getirilip, sistemli bir şekilde sunulmasına gayret edilmiştir...

REPERTÜKÜL - TÜRKÜPEDİA, türkülere ait sorulacak birçok soruya cevap verebilecek şekilde oluşturulmaya çalışılmıştır...

Bu amaçla;

. Makamsal Dizisi,

. Usulü,

. Konusu - Türü,

. Karar Sesi,

. Bitiş Sesi,

. Ses Genişliği,

. En Pes Sesi

. En Tiz Sesi ... olmak üzere 8 ayrı kategoride sınıflandırılmış ve türküler, istenen farklı özelliklerine göre, "arama motorları" marifetiyle tüm repertuar içinden süzülüp, bulunup, listelenecek şekilde programlanmıştır...

Bu çalışmada 4 temel sayfa vardır :

* KIRIK HAVALAR (Sözlü Usüllü Türküler)

* UZUN HAVALAR (Sözlü Usülsüz Türküler)

* OYUN HAVALARI (Sözsüz Usüllü Türküler)

* REPERTUAR DIŞI TÜRKÜLER ( Repertuara henüz girmemiş ve/veya bestelenmiş türküler)

Bu sayfalarda;

. Türkü Adı

. Repertuar Numarası

. Yöresi / İli

. İlçesi / Köyü

. Kaynak Kişi

. Derleyen

. Notaya Alan

. Konusu - Türü

. Makamsal Dizisi

. Karar Sesi

. Bitiş Sesi

. Usül

. Ses Genişliği

. En Pes Sesi

. En Tiz Sesi

. İcra Eden

. Kaydı olanlar (ses)

. Öyküsü olanlar ... isimli 18 farklı alanda tek tek veya kombinasyonlu aramalar yapılabilir...

Bu aramalar "Temel Sayfalar" içinden yapılabildiği gibi, temel sayfalara girmeden "Sitenin Ana Sayfası'nda" bulunan "Hızlı Arama Bölümü'nde" de yapılabilir.

Hızlı aramaya bir örnek vermek gerekirse; " Şanlıurfa iline ait, Muzaffer Sarısözen tarafından derlenen, Hicaz dizisinde, 4/4 'lük ölçüye sahip, 8 ses genişliği" olan türküler arandığını varsayalım. Büyük küçük harf yazımına dikkat etmeksizin, aralarına virgül konulup konulmamasını önemsemeden ve her hangi bir sıralama kuralına da uymadan; "Hızlı Arama Bantı'na"; "Muzaffer Sarısözen, Hicaz, 4/4, Şanlıurfa, 8 ses" yazılıp arattırıldığı zaman, yaklaşık 8.000 türkü içerisinden bu özelliklere sahip türküler saniyeler içinde listelenecektir...

Ayrıca Hızlı Arama Bantına, "Kaynak Kişi" yazılıp arattırıldığı zaman kaynak kişi ses kaydı olan türküler, her hangi bir rakam yazıldığı zaman da repertuar numarası o rakam ile eşleşen türkü / türküler listelenecektir.

Arama sonucunda gelen türkü listesinden bir türkü seçilip, türkü detayları sayfa üzerine geldiğinde ;

. Yöresi / İli,

. Kaynak Kişi,

. Derleyen,

. Notaya Alan,

. İcra Eden,

. Makamsal Dizi,

. Konusu - Türü ... alanlarında sunulan bilgilerin üzerine tıklandığında, o konuyla ilgili daha detaylı bilgiler ve görseller de yeni bir sayfa olarak açılacaktır. Bu bilgiler 6 adet yardımcı sayfa tarafından sunulmaktadır.

Yardımcı sayfalar :

* BİYOGRAFİLER : Repertuarda; "Kaynak Kişi", "Derleyen" ve "Notaya Alan" olarak görülen kişiler hakkında biyografi ve görseller... (Yaklaşık 2.000 biyografi ve 4.650 fotoğraf)

* FOLKLORİK TERİMLER : THM Yayın Repertuarı'nda geçen yöresel deyim ve kelimelerden oluşan sözlük... (3.552 terim)

* YÖRELERİMİZ : Yöreler ve iller hakkında nazari bilgiler ve yöresel kıyafet görselleri...

* MAKAMSAL DİZİLER : Türküleri sınıflarken kullandığımız "Makamsal Diziler" ve onların Şedd'leri hakkında tanıtıcı kısa açıklamalar ve görselleri...

* ÇALGILARIMIZ : Orta Asya'dan Anadolu'ya, kullandığımız belli başlı çalgılarımız hakkında bilgi, ses kayıtları ve görselleri... (100 'ün üzerinde çalgı )

* TÜRKÜ SÖZLERİ : Tüm Türkülerin sözlerinin olduğu sayfadır. Türkülerin tüm sözlerinde "Kelime", cümle, paragraf... vs. arama yapabilir...

* MAKALELER : Akademisyenlerin, folklor araştırmacılarının, doktora ve master öğrencilerinin kaleme aldığı; tez, makale, araştırma... vb. yazılar ve görselleri...

* ÖYKÜLER : Yaşanmış olaylar üzerine yakılan türkülerin, araştırılarak ortaya çıkarılmış gerçek öyküleri ve varsa olayın kahramanlarının görselleri...

Saygılarımla...

Savaş AKBIYIK